TÜRKÇE

Adının yazılışından dolayı batılı kaynaklarda Arap kökenli olduğu ifade edilen Takiyüddin, 1521'de Şam'da dünyaya gelmiştir. VIII. Yüzyıla Suriye'ye yerleşmiş bir Türk ailesine mensup olduğunu, 1567-1568 yıllarında Nablus'ta yazdığı Reyhanetü'r Ruh adlı eserin sonunda verdiği seceresinde açıkça belirtmektedir.

 

Takîyüddîn, döneminin en büyük astronom ve matematikçilerindendir. Özellikle Trigonometride birçok çalışması vardır, 16. yüzyılın ünlü astronomu Copernicus, sinüs fonksiyonunu kullanmamış, sinüs, kosinüs, tanjant ve kotanjanttan söz etmemiştir ama Takîyüddîn bunların tanımlarını vermiş, kanıtlamalarını yapmış ve cetvellerini hazırlamıştır. Takîyüddîn, trigonometrik fonksiyonların kesirlerini, ilk defa ondalık kesirlerle göstermiş ve birer derecelik fasılalarla 1 dereceden 90 dereceye kadar hesaplanmış sinüs ve tanjant tabloları hazırlayarak ne kadar büyük bir bilim adamı olduğunu kanıtlamıştır. Takîyüddîn trigonometrik hesaplamalarda cetveller ya da rub, yani "trigonometrik çeyreklik" denilen basit bir alet kullanmıştır.

Sokullu Mehmed Paşa ve Hoca Sadettin Efendi'nin desteklerini alıp, zamanın sultanı III. Murat’a başvurarak bir rasathane (gözlemevi) kurmak için gerekli izni almıştır.Tophane sırtlarında yer alan İstanbul Rasathanesi 1575-1580 yılları arasında faaliyet göstermiştir. Buradan 1577 yılı ramazan ayında bir kuyruklu yıldızın gözlemlendiği, bu astrolojik olayın İstanbul'da çok ilgi çektiği bilinmektedir.  Şehinşahnâme'de yer alan bir minyatür, rasathane odasını göstermektedir. Rasathane odasında baş râsıt Takiyüddin ve diğer râsıtlar aletleri kullanırken görülmektedir. Bu minyatürde görülen yer küresinin Takiyüddin tarafından yapıldığı söylenebilir.

 

Yer küresinde; Akdeniz'in boyunun aslından uzun oluşu, Brezilya'nın doğuya doğru çok fazla çıkıntı yaparak Afrika'ya yanaşması, Güney Kutbu'nun Ümit Burnu'na fazlaca yakınlığı dikkat çekicidir. Yine de yer küresinde yeni keşfedilen bölgelerin, Pirî Reis haritalarına göre aslına daha yakın çizildiği görülmektedir.

 

Haritacılığı destekleyen en önemli bilim dallarının astronomi ve matematik olduğu gerçeğinden hareket edildiğinde, Takiyüddin'in bu konulardaki üstün bilgisi nedeniyle, kürenin yapılışında fazla güçlük çekmediği kolayca söylenebilir.

Takiyüddin'in Rasathanesi (Dar-ü'r Rasad-ül Cedid), 1575 yılında Osmanlı bilgini Takiyüddin tarafından İstanbul'da Tophane sırtlarında kurulan gözlemevidir.

 

1571 yılında Osmanlı Sarayı'na müneccimbaşı olarak atanan Takiyüddin'in padişah III. Murat'a, ünlü astronom Uluğ Bey'in Semerkant'da hazırlattığì "Zic-i İlhani" adlı astronomi gözlem ve hesaplarının eskidiğini belirten raporunu sunmasından sonra kurulmuştur.

 

1580 yılında, Şeyhülislam Kadızade'nin onaylayan fetvası ve padişah III. Murat'ın emriyle rasathane denizden topa tutularak yıkılmıştır.

 

İslam dünyasının son, Osmanlıların ilk ve tek rasathanesi, Şeyhülislam Kadızade Ahmed Şemsettin Efendi'nin kışkırtmaları sonucu 1580 yılında, Padişah III. Murat’ın Kılıç Ali Paşa'ya verdiği emir gereği, top ateşine tutularak yıktırılmıştır. Bu olayın, aynı yıllarda Danimarkalı astronom Tycho Brahe'nın (1546-1601) gözlem yaptığı döneme rastlaması ve bu gözlemler sonucunda Kopernik'in (1473-1543) ünlü teorisini kanıtlaması, Türk astronomisi adına şanssızlık sayılır.

 

ENGLISH

Because of the spelling of his name, Taqiyuddin, who is stated in Western sources to be of Arab origin, was born in Damascus in 1521. VIII. He clearly states in his Secer at the end of his work Reyhanetü'r Ruh, written in Nablus in 1567-1568, that he belonged to a Turkish family that settled in Syria for centuries.

 

 

Takiyuddin was one of the greatest astronomers and mathematicians of his ERA. He has many works, especially in trigonometry, 16. Copernicus, the famous astronomer of the century, did not use the sine function, did not mention sine, cosine, tangent and cotangent, but Takiyuddin gave their definitions, made their proofs, and prepared their rulers. Takiyuddin demonstrated the fractions of trigonometric functions with decimal fractions for the first time and proved how great a scientist he was by preparing sine and tangent tables calculated from 1 degree to 90 degrees with one degree chapters. Tachyuddin used a simple tool called rulers or rub, i.e. "trigonometric quadrant", in trigonometric calculations.

 

Sokullu Mehmed Pasha and Hoxha Sadettin Efendi received the support of the Sultan of the time III. He applied to Murat and obtained the necessary permission to establish an observatory (Observatory). The Istanbul Observatory, located on Tophane Ridge, operated between 1575-1580. From here, it is known that a comet was observed during Ramadan in 1577, and this astrological event attracted a lot of attention in Istanbul. A miniature in şehinşahname shows the observatory room. In the observatory room, the chief Rasit Takiyuddin and other racists are seen using instruments. It can be said that the Earth sphere seen in this miniature was made by Takiyuddin.

 

 

In the Earth sphere, it is noteworthy that the length of the Mediterranean Sea is longer than the original, that Brazil is approaching Africa by projecting too much to the East, and that the South Pole is too close to the Cape of Good Hope. However, it seems that the newly discovered regions in the Earth sphere are drawn closer to their origin than the Piri Reis maps.

 

Based on the fact that the most important branches of science that support cartography are astronomy and mathematics, it can easily be said that Takiyuddin did not have much trouble in the construction of the sphere due to his superior knowledge of these subjects.

 

Takiyüddin Observatory (Dar-Ü'r Rasad-ul Cedid) is an observatory founded in 1575 by the Ottoman scholar Takiyüddin on the Tophane Ridge in Istanbul.

 

 

In 1571, Sultan Takiyuddin III was appointed astrologer to the Ottoman palace. Murat was founded after the famous astronomer Ulugh Bey presented his report stating that the astronomical observations and accounts called "Zic-i Ilhani", which he had prepared in Samarkand, were outdated.

 

 

In 1580, Sheikhulislam approved Kadizadeh's fatwa and Sultan III. By Murat's order, the observatory was destroyed by Cannon from the sea.

 

 

The Last of the Islamic world, the first and only Observatory of the Ottomans, Sheikhulislam Kadizade Ahmed Şemsettin Efendi in 1580 as a result of the instigation of Sultan III. According to Murat's orders to Kılıç Ali Pasha, it was destroyed by cannon fire. In the same years, the Danish astronomer Tycho Brahe (1546-1601) observed the period and as a result of these observations proved the famous Theory of Copernicus (1473-1543), it is considered unlucky for Turkish astronomy.